Het beleid vandaag is misschien wel het meest paternalistische beleid dat ik in mijn nog korte levensperiode heb meegemaakt. Mij lijkt het, op basis van wat historische kennis, een voorbode voor een meer dictatoriaal beleid, maar dan ééntje dat gebaseerd is op "vrijheid" in plaats van "gelijkheid"; zoals ik al eens zei, is er geen contradictie in het spreken over een liberaal totalitarisme. Dé hoeksteen van het beleid vandaag is responsabilisering. Dat is natuurlijk gewoon een iets liberaler woord om 'paternalisme' mee te omschrijven. Daarnaast staat het perfect in het verlengde van het vrijheidsideaal (want vrijheid impliceert verantwoordelijkheid enzo). In de praktijk wijzen zij ons op onze verantwoordelijkheden; wij zijn verantwoordelijk voor alle keuzes die wij maken. Zij zijn niet onze voogden; wij hebben ons eigen leven in de hand. Ja, het heeft bijna iets existentialistisch.
Uiteraard is hier een erg voor de hand liggend probleem: als jullie (de politici) ons (het volk) niet helpen, wat zitten jullie dan te doen op de IJzeren Troon? Waar halen jullie het recht dan nog vandaan om ons te commanderen? Wat heeft het nog voor zin om politicus te zijn als jullie ons voortdurend wijzen op onze verantwoordelijkheden? Het is net in die anti-politieke politiek waar het paternalisme opnieuw binnen treedt. Zoals dat conservatieve en liberale politici typeert, gaan zij uit van de slechtheid van de mens: "De mens is in essentie een gemakzuchtig en lui wezen; dus wij zijn er om jullie eindelijk eens wat verantwoordelijkheidszin bij te brengen. Want als wij het niet doen, zal niemand het doen. Kijk maar naar waar het hangmatsocialisme en de bepampering hebben geleid! Iemand moet het vuile werk doen. Dus in plaats van te klagen, zou jij er beter aan doen jouw eigen verantwoordelijkheid op te nemen en ons met rust te laten." Bizarre opvattingen over democratie hebben die politici...
Heb je last van discriminatie? Gedraag je gewoon normaal en dien desnoods een klacht in (lees: pleidooi voor sociaal en cultureel conformisme; de assimilatie van de eigen identiteit). Ben je werkloos? Zoek gewoon wat harder (lees: wie geen job heeft, is lui en een profiteur). Depressief? Doe wat meer moeite om gelukkig te zijn (lees: geluk is een state of mind, onafhankelijk van de materiële en sociale omgeving). Ben je het niet eens met het huidige beleid? Richt zelf een partij op (lees: wij doen lekker onze zin, ongeacht wat het volk zegt). Afin, u kent het wel, het is gewoon je standaard blame game waarin de totalitaire aard van menig huidig politicus vervat zit.
Heb je last van discriminatie? Gedraag je gewoon normaal en dien desnoods een klacht in (lees: pleidooi voor sociaal en cultureel conformisme; de assimilatie van de eigen identiteit). Ben je werkloos? Zoek gewoon wat harder (lees: wie geen job heeft, is lui en een profiteur). Depressief? Doe wat meer moeite om gelukkig te zijn (lees: geluk is een state of mind, onafhankelijk van de materiële en sociale omgeving). Ben je het niet eens met het huidige beleid? Richt zelf een partij op (lees: wij doen lekker onze zin, ongeacht wat het volk zegt). Afin, u kent het wel, het is gewoon je standaard blame game waarin de totalitaire aard van menig huidig politicus vervat zit.
Dit is paternalisme ten voeten uit. Maar dat kan je natuurlijk van een beleid verwachten. Van élk beleid. Dit 'harde' paternalisme ("wij weten hoe het moet, luister naar ons") vertoont echter steeds meer dictatoriale neigingen ("wie niet luisteren wil, moet voelen") en dat was toch alweer enkele decennia geleden. Vrijheid is dus zéér voorwaardelijk voor onze aanwezige heren en dames politici; aangevoerd door twee liberale partijen. Liberazi's, quoi.
De vraag die ik me tegenwoordig steeds meer stel: waarom pikken er nog zoveel mensen dit beleid? Mijn antwoord heb ik deels gevonden in de gedisciplineerdheid waarmee mensen herhalen, bevestigen en verdedigen wat onze huidige beleidsmakers verkondigen. Niet noodzakelijk rechtstreeks, maar minstens op indirecte wijze. In reacties op wat door de media verspreid wordt. In gesprekken met familieleden, vrienden en collega's. In het (ver)oordelen zonder te willen (!) begrijpen. Dat 'niet willen begrijpen' wordt overigens steeds meer geëxpliciteerd, niet in de minste mate door het verkondigen van het "geen begrip hebben" voor bepaalde uitspraken of handelingen. Daarmee ga je dialoog uit de weg en blijf je in het Eigen Grote Gelijk zitten. Het is micro-dictatuur: "ik luister niet meer naar jou, wat jij zegt is irrelevant." Die micro-dictatuur heeft nu een politiek beleid gekregen dat op dezelfde wijze te werk gaat. Het paternalisme komt dus van beide kanten (top én bottom) en heeft een wederzijds versterkend effect - net daarom blijven zovele mensen dit pikken.
Hoe dat te doorbreken? Misschien met sensibiliseringsacties. Liefst zou ik die zien vanuit autonome (minderheids)groepen, maar ik zal niet onmiddellijk elk overheids- of bedrijfsinitiatief zomaar afschieten. Zolang er overheden en bedrijven zijn, lijkt het mij productief om via sensibiliseringsacties mensen te empoweren die anders geen platform hebben. Op voorwaarde dat er geen enkele partij het boeltje kaapt uiteraard, noch dat er wordt gesproken "in naam van" (wil je de voiceless een stem geven, geef ze dan een micro in plaats van zelf het woord te voeren!). Voor bedrijven geldt hetzelfde: geen ranzige sluikreclame of opportunistisch financieel gewin (wie de voiceless op voorwaardelijke wijze een podium geeft, oefent macht uit en mag bijgevolg oprotten!). Wat, naast sensibiliseren, een belangrijkere rol moet spelen, is ludieke, creatieve en radicale agitprop - in woorden én daden. Daar zijn al veel minder voorstanders van, maar het is net die tegenstand die moet doorbroken worden. Agiteer mensen door hen uit te dagen via provocatieve uitspraken en daden, door zaken te laten zien die ze niet willen zien of die hun verbeelding te boven gaan, door acties te voeren die een puberale geestdrift belichamen, door conflictueuze discussies leuk te maken met zelfspot, meta-opmerkingen en de nodige dosis hartelijkheid. Op internet zou men spreken van trolls. Wel, waarom niet? Ook trolls hebben een doel voor ogen (al was het maar uit puur amusement): elke vorm van paternalisme op zijn knieën brengen, by any means necessary (zelfs paternalisme met paternalisme bestrijden, want op die wijze kan je de totalitaire houding van je 'tegenstander' in de verf zetten).
Sensibilisering en agitprop zijn maar twee manieren om paternalisme te doorbreken. Of ze zoden aan de dijk gaan zetten, durf ik niet te garanderen. Wat ik echter wel durf garanderen, is dat je het niet doorbreekt via het goedbedoelde paternalisme van de huidige oppositie en traditionele linkerzijde. Hun paternalisme is de 'zachte' variant die schuil gaat in uitspraken als "vroeger was ik ook zo", "dat groeit er wel uit" en "in jouw situatie is dat normaal". Het is het begripvolle paternalisme, maar het impliceert nog steeds de banalisering, en in sommige gevallen zelfs negatie, van de verzuchtingen van de ander. Wat in dat zachte paternalisme eigenlijk gebeurt, is conformiteit aan de politiek correcte burgerlijkheid en een projectie van die waarden en normen op de ander. Het zou namelijk ondenkbaar zijn dat iemand zo wezenlijk anders is of denkt, dus moet het maar gereduceerd worden tot een extern probleem (leeftijd, opvoeding, gender,...). Dat die externe problemen net onderdeel zijn van de burgerlijke constructie, wordt daardoor niet meer begrepen. U bent ook een deel van het probleem. Het is dergelijk goedbedoelde paternalisme dat ik nog steeds merk bij progressieven, linksen en idealisten. Omgaan met dissidentie en diversiteit gebeurt ter linkerzijde dus op een begripvolle, maar volstrekt ontoereikende wijze. Men projecteert als het ware een burgerlijk ideaalbeeld op de ander en gaat alles wat niet in dat plaatje past op vriendelijke wijze banaliseren of ontkennen.
Concluderend wil ik stellen dat 'de burger' een construct is dat altijd conservatief is. Paternalisme is het middel waarmee men mensen in die burgerlijke identiteit dwingt; de harde variant door te sanctioneren als er niet gehoorzaamd wordt, de zachte door diversiteit te accepteren maar de dieperliggende problemen te verwaarlozen. De burgerlijke identiteit is uiteraard erg dynamisch en zelfs relatief inclusief. Radicale handelingen, ideeën of uitspraken kunnen dus perfect 'verburgelijken' (wat - jammer genoeg - vaak gepaard gaat met politiek en/of financieel gewin) door middel van sensibilisering; dat dit beter werkt in tijden van zacht paternalisme, spreekt voor zich. De agitprop behoudt in de tussentijd de ziel van al die radicale zaken die 'verburgerlijkt' zijn. Sensibilisering is dus nodig omdat het paternalisme op diplomatische en pacifistische wijze poogt van antwoord te dienen: het is burgerlijk qua methode, maar radicaal qua boodschap. Agitprop is echter nog onontbeerlijker omdat de burgerlijkheid nooit gaat veranderen door diplomatie en pacificatie alleen: conflict is onontbeerlijk voor verandering omdat het problemen klaar en duidelijk op de kaart zet. Wie die problemen dan gaat negeren of banaliseren, belichaamt de 'zij' waarmee het 'wij' in conflict gaat.
Hoe dat te doorbreken? Misschien met sensibiliseringsacties. Liefst zou ik die zien vanuit autonome (minderheids)groepen, maar ik zal niet onmiddellijk elk overheids- of bedrijfsinitiatief zomaar afschieten. Zolang er overheden en bedrijven zijn, lijkt het mij productief om via sensibiliseringsacties mensen te empoweren die anders geen platform hebben. Op voorwaarde dat er geen enkele partij het boeltje kaapt uiteraard, noch dat er wordt gesproken "in naam van" (wil je de voiceless een stem geven, geef ze dan een micro in plaats van zelf het woord te voeren!). Voor bedrijven geldt hetzelfde: geen ranzige sluikreclame of opportunistisch financieel gewin (wie de voiceless op voorwaardelijke wijze een podium geeft, oefent macht uit en mag bijgevolg oprotten!). Wat, naast sensibiliseren, een belangrijkere rol moet spelen, is ludieke, creatieve en radicale agitprop - in woorden én daden. Daar zijn al veel minder voorstanders van, maar het is net die tegenstand die moet doorbroken worden. Agiteer mensen door hen uit te dagen via provocatieve uitspraken en daden, door zaken te laten zien die ze niet willen zien of die hun verbeelding te boven gaan, door acties te voeren die een puberale geestdrift belichamen, door conflictueuze discussies leuk te maken met zelfspot, meta-opmerkingen en de nodige dosis hartelijkheid. Op internet zou men spreken van trolls. Wel, waarom niet? Ook trolls hebben een doel voor ogen (al was het maar uit puur amusement): elke vorm van paternalisme op zijn knieën brengen, by any means necessary (zelfs paternalisme met paternalisme bestrijden, want op die wijze kan je de totalitaire houding van je 'tegenstander' in de verf zetten).
Sensibilisering en agitprop zijn maar twee manieren om paternalisme te doorbreken. Of ze zoden aan de dijk gaan zetten, durf ik niet te garanderen. Wat ik echter wel durf garanderen, is dat je het niet doorbreekt via het goedbedoelde paternalisme van de huidige oppositie en traditionele linkerzijde. Hun paternalisme is de 'zachte' variant die schuil gaat in uitspraken als "vroeger was ik ook zo", "dat groeit er wel uit" en "in jouw situatie is dat normaal". Het is het begripvolle paternalisme, maar het impliceert nog steeds de banalisering, en in sommige gevallen zelfs negatie, van de verzuchtingen van de ander. Wat in dat zachte paternalisme eigenlijk gebeurt, is conformiteit aan de politiek correcte burgerlijkheid en een projectie van die waarden en normen op de ander. Het zou namelijk ondenkbaar zijn dat iemand zo wezenlijk anders is of denkt, dus moet het maar gereduceerd worden tot een extern probleem (leeftijd, opvoeding, gender,...). Dat die externe problemen net onderdeel zijn van de burgerlijke constructie, wordt daardoor niet meer begrepen. U bent ook een deel van het probleem. Het is dergelijk goedbedoelde paternalisme dat ik nog steeds merk bij progressieven, linksen en idealisten. Omgaan met dissidentie en diversiteit gebeurt ter linkerzijde dus op een begripvolle, maar volstrekt ontoereikende wijze. Men projecteert als het ware een burgerlijk ideaalbeeld op de ander en gaat alles wat niet in dat plaatje past op vriendelijke wijze banaliseren of ontkennen.
Concluderend wil ik stellen dat 'de burger' een construct is dat altijd conservatief is. Paternalisme is het middel waarmee men mensen in die burgerlijke identiteit dwingt; de harde variant door te sanctioneren als er niet gehoorzaamd wordt, de zachte door diversiteit te accepteren maar de dieperliggende problemen te verwaarlozen. De burgerlijke identiteit is uiteraard erg dynamisch en zelfs relatief inclusief. Radicale handelingen, ideeën of uitspraken kunnen dus perfect 'verburgelijken' (wat - jammer genoeg - vaak gepaard gaat met politiek en/of financieel gewin) door middel van sensibilisering; dat dit beter werkt in tijden van zacht paternalisme, spreekt voor zich. De agitprop behoudt in de tussentijd de ziel van al die radicale zaken die 'verburgerlijkt' zijn. Sensibilisering is dus nodig omdat het paternalisme op diplomatische en pacifistische wijze poogt van antwoord te dienen: het is burgerlijk qua methode, maar radicaal qua boodschap. Agitprop is echter nog onontbeerlijker omdat de burgerlijkheid nooit gaat veranderen door diplomatie en pacificatie alleen: conflict is onontbeerlijk voor verandering omdat het problemen klaar en duidelijk op de kaart zet. Wie die problemen dan gaat negeren of banaliseren, belichaamt de 'zij' waarmee het 'wij' in conflict gaat.
